Ordnungspolizei (w skrócie Orpo, czasem OrPo, pol. Policja Porządkowa) – formacja istniejąca w III Rzeszy w latach 1936–1945, podporządkowana bezpośrednio głównodowodzącemu Heinrichowi Himmlerowi w stopniu Chef der Deutschen Polizei (pol. Szef Niemieckiej Policji). W praktyce a czele Orpo stał komendant główny (niem. Chef der Ordnungspolizei), zaś centralą Orpo był Główny Urząd Policji Porządkowej (niem. Hauptamt Ordungspolizei).
Szefem Ordnungspolizei był do 31 sierpnia 1943 SS-Oberstgruppenführer i Generaloberst policji Kurt Daluege, następnie do 8 maja 1945 SS-Obergruppenführer i generał policji Alfred Wünnenberg.
Obok Orpo drugim filarem narodowo-socjalistycznej struktury policyjnej była Policja Bezpieczeństwa (niem. Sicherheitspolizei, Sipo), składająca się z policji kryminalnej (niem. Kriminalpolizei, Kripo) i policji politycznej (niem. Gestapo) wraz ze Służbą Bezpieczeństwa (niem. Sicherheitsdienst, SD). 27 września 1939 z połączonych Sipo i SD utworzono RSHA (pol. Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy).
Stopnie
Stopnie generalskie
Stopnie oficerskie
Stopnie podoficerskie
Formacje podległe
W skład Policji Porządkowej Orpo w III Rzeszy, jak i w Generalnym Gubernatorstwie wchodziły:
- Schutzpolizei (Schupo, Policja Prewencyjna dosł. Policja Ochronna) w miastach powyżej 5000 mieszkańców i Kasernierte Polizei zwarte skoszarowane jednostki policyjne (bataliony i pułki policyjne por. Pułk Policji Krakau). Zwarte oddziały Schupo były używane także poza macierzystymi garnizonami, w tym na obszarze tyłowym frontu (m.i. z Einsatzgruppen) i w krajach okupowanych przez III Rzeszę, w tym na ziemiach polskich.
- Gendarmerie (Żandarmeria) w mniejszych miejscowościach – policja ochronna w mniejszych miejscowościach,
- Bahnschutzpolizei (Policja Kolejowa) – straż kolejowa,
- Feuerschutzpolizei (Policja Przeciwpożarowa) – zawodowa straż pożarna,
- Funkschutz (Straż Radiowa) – ochrona obiektów nadawczych,
- Luftschutzpolizei (Policja Przeciwlotnicza) – obrona przeciwlotnicza,
- Postschutz (Straż Pocztowa) – ochrona urzędów pocztowych, a także linii telegraficznych i telefonicznych,
- Technische Nothilfe (Wsparcie Techniczne) – zwarte oddziały inżynieryjno-saperskie,
- Verkehrspolizei (Policja Drogowa) – policja drogowa,
- Verwaltungspolizei (Policja Administracyjna) – odpowiadała za postępowania administracyjne,
- Wasserschutzpolizei (Policja Wodna) – policja rzeczna,
- Werkschutzpolizei (Policja Zakładowa) – straż w zakładach pracy.
Poza terenem Rzeszy w skład Policji Porządkowej wchodziły jeszcze inne struktury o charakterze policyjnym:
- Policja Polska Generalnego Gubernatorstwa (tzw. granatowa policja)
- Żandarmeria w Generalnym Gubernatorstwie
- Jüdischer Ordnungsdienst
- Białoruska Policja Pomocnicza
- Ukraińska Policja Pomocnicza
Przypisy
Bibliografia
- Christopher R. Browning, Jürgen Peter Krause: Ganz normale Männer. 3. Aufl., Rowohlt, Hamburg 1999. ISBN 3-499-60800-6.
- Hans Buchheim: SS und Polizei im NS-Staat. Staatspolitische Schriftenreihe 13 (Sammlung über Recht des Nationalsozialismus), Studiengesellschaft für Zeitprobleme, Duisdorf bei Bonn, 1964. ASIN B0000BGX84
- Wolfgang Curilla: Die deutsche Ordnungspolizei und der Holocaust im Baltikum und in Weißrußland 1941–1944. 2. Aufl., Schöningh, Paderborn 2006. ISBN 3-506-71787-1.
- Friedrich Wilhelm: Die Polizei im NS-Staat. Die Geschichte ihrer Organisation im Überblick. 2. Aufl., Schöningh, Paderborn 1999. ISBN 3-506-77513-8.
- Mała encyklopedia wojskowa. R-Ż. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
